The end of August

Chờ mãi mới đến cuối tháng Tám để viết bài này.

Nhạc Yanni.

________________

Đây là một trò chơi mới. Dưới đây là một bản tạm gọi là diễn dịch nhạc của Yanni theo ý của mình. Mình ghi lại từng câu văn ứng với từng câu nhạc, có đánh dấu theo thời gian đàng hoàng để mọi người tiện theo dõi. Những câu văn này là sản phẩm của những ý tưởng nảy ra trong đầu óc của mình khi nghe từng câu nhạc.

Theo dõi như thế nào? : Chỉ cần đọc từ từ, chậm rãi từng câu, từng câu, cùng lúc với nghe nhạc. Chỉ cần đọc thật chậm thôi là theo kịp nhịp nhạc. Có cỡ 1, 2 chỗ hơi nhanh một tí, có lẽ khi nghe mọi người sẽ nhận ra.

________________

(piano)

(0:00)

Cuối tháng Tám.

Chiếc thuyền buồm trắng nhè nhẹ lướt.

Biển Địa Trung Hải không gợn một con sóng.

Gió êm đềm như nhung.

(0:15)

Cuối tháng Tám.

Mèo nằm dài trên hiên.

Những ngôi nhà trắng muốt đón những làn hơi nước sực nồng mùi muối.

(0:28)

Cuối tháng Tám.

Tình yêu tôi bay tới

Trên đôi cánh nhẹ như nắng

Và thơm mùi olive.

(0:35)

Cuối tháng Tám.

Tôi nói gì để ngợi ca

Những mùa hè rực rỡ.

Những đàn chim nhè nhẹ bay qua.

Và cây bách vẫn đứng lặng nhìn ra biển.

Để cho những rung động vi tế của thinh không nhập vào từng tế bào.

Rồi nắng lên trên những tán cây cao.

Nắng nhẹ xuyên qua tầng mây mỏng.

(0:50)

Cuối tháng Tám.

Tôi bơ vơ giữa thời gian.

Không gian chỉ có gió và gió.

Lạo xạo với những viên cuội xanh, tôi đi trên những ngón chân.

Cho đến khi ra tới bờ biển.

(1:04)

Gió cuốn đến quanh tôi.

Gió choàng quanh người tôi như những sợi chỉ.

Rồi gió bện thành một tấm áo.

Tôi hát lên cho gió nghe những lời vu vơ.

Cho đến khi một người con gái đến.

Rồi lay tôi dậy.

____________________

(violin, piano)

(1:26)

Tôi muốn nói với em những điều đẹp nhất.

Rằng em đẹp như những ngày cuối tháng Tám.

Mùa Hạ trôi qua trong giấc mơ còn mùa Thu đang tới trên đôi cánh nhẹ như nắng.

(1:41)Rằng em mỉm cười như làn nước Địa Trung Hải trong vắt và không một cơn sóng dợn ngang.

(1:48)

Nhưng tôi đuổi theo những giấc mơ và chẳng bao giờ bắt được.

Những mùa tôi mất khi tôi đi qua những vùng trời không thực.

Tôi hát nên những khúc ca

Khi những mùa lần lượt trôi qua.

Khi những ngày buông xuống, tôi đứng thâu trọn vào người.

Và mặt trời những ngày cuối tháng Tám chiếu rọi những tia nắng nhẹ xuống.

__________________

(piano)

(2:17)

Cuối tháng Tám.

Tôi mơ thấy mình ngồi trên một bờ đá có một cây nguyệt quế to.

Tình yêu tôi bay đến. Rồi tình yêu tôi bay đi.

Để lại những dư vị nhẹ nhàng.

Như những bọt sóng nhẹ lăn tăn trên bờ đá cuội.

(2:37)

Cuối tháng Tám.

Thời gian êm đềm.

Như món cá sốt kem bày trên một bàn ăn phủ tấm vải trắng.

Dao nĩa và một ly rượu vang mời gọi một người vừa từ biển trở về.

Cuối tháng Tám.

Lòng tôi yên bình.

__________________

(2:53)

Tôi thẫn thờ phát hiện ra mình đang ngồi bên bờ biển.

Gió vẫn nhẹ nhàng đưa đẩy mùi olive tươi từ xa xăm tới.

Tôi nằm xuống và chợt cảm thấy lười nhác như những đợt sóng Địa Trung Hải.

(3:08)

Em mặc một chiếc váy màu xanh trứng chim

Đội một chiếc mũ cỏ.

Nắng nhè nhẹ xuyên qua để lại những đốm nhỏ trên chiếc váy.

Tôi biết nói gì hơn khi những ngày tháng Tám qua trong yên lặng.

Tôi vẫn không nói gì cho tới khi tháng Tám lụi tàn.

(3:28)

Tôi hát nên những khúc ca

Khi những mùa lần lượt trôi qua.

Cho tới khi lời hát của tôi trở nên lạc điệu

Tôi nhận ra đã đến những ngày cuối tháng Tám.

_______________________

(3:43)

Cô gái đã đánh thức tôi dậy khi tia nắng đầu Thu rọi xuống mặt biển.

Hoàng hôn mùa Hạ đã tắt từ lâu.

(3:57)

Cô hái cho tôi những bông hoa cúc nhỏ mọc ven bụi rậm.

Rồi mỉm cười thật tươi.

Trong cơn uể oải tôi chỉ muốn biến thành Địa Trung Hải.

(4:10)

Tôi đã nói với cô

Rằng những ngày cuối tháng Tám thật dễ chịu.

(4:17)Rằng tôi muốn nằm ngủ như những con mèo ở Athens.

Trong những phút giây cuối cùng của mùa Hạ.

(4:25)

Cuối tháng Tám.

Tôi được nhận một nụ cười trong lành nhất mùa Thu.

(4:35)

Trong lành và thơm mùi olive.

__________________

Quỳnh: Sao ở quán cafe người ta lại không để những bài hay như vầy chứ?

Hình Greek Salad và Feta cheese của chị Bò đi Hy Lạp, hình trớt quớt không liên quan.

Những gì lụn bại

Ai đó chạy theo tôi qua con đường sỏi đá vắt qua những cánh đồng

Và vòng qua những cồn cát

Dẫn tới bờ biển.

Gió thổi những cây dù đâm chệch choạc lên bầu trời xanh

Nghiêng nghiêng một trưa nắng

Tôi đứng bên hàng dương

Lắng nghe tiếng sóng.

Nhưng khi tôi nói

Sóng chẳng nghe gì cả.

Những gì lụn bại

Tôi thả hết lên trời

Cho nó bay lên những nỗi buồn

Và chui vào bụng những con cừu mây

Và tiêu hóa sạch trơn trong đó

Và mọi thứ trở thành những nỗi buồn

Hay là trở thành niềm vui.

Những gì chìm sâu dưới biển

Cứ để chìm dưới đó

Chẳng có ai để moi lên

Cũng chẳng ai khiến các người phải moi lên.

Gió đột ngột thổi mạnh

Cây dù nhỏ màu đỏ tôi đang cầm trên tay

Bị giằng ra một cách thô bạo

Và mắt tôi cố níu lấy những hình ảnh cuối cùng của nó trước khi nó chìm như dĩ vãng vào chân trời đang ngả màu olive.

Tôi cố nói

Nhưng sóng át lời tôi

Và thời gian trôi nhanh vùn vụt

Những con số méo mó hiện lên

Và tôi đứng sững trong cơn im lặng cũng bị biến dạng.

Ai đó đuổi theo tôi

Theo sau ngay sát lưng tôi

Và nói những điều không thật

Nhưng những gì đã mất

Thì cũng đã mất rồi

Những gì còn lại

Đang bốc hơi

Và thành những đám mây nhỏ.

Và ước gì tôi ngồi xuống được để mà khóc.

Nhưng tôi đang bồng bềnh giữa biển

Chẳng có chỗ nào để ngồi

Cũng chẳng có chỗ để đứng

Chỉ có nước

Phủ lấy toàn thân tôi

Và nâng tôi lên trên mặt biển rộng.

___________________

Đi thi TOEFL và về trong nhục nhã.

___________________

Making waves - Rob Gonsalves.

Ai đó và quả chuông gió

Ai đó nói với em về những ngày xa xôi

Khi em treo những chiếc chuông gió lên đầu hồi của ngôi nhà nhỏ

Nghĩa là em đã treo những giấc mơ của mình lên

Và để cho đung đưa theo gió.

Ai đó nói với em về những buổi chiều đỏ

Khi mặt trời chiếu xiên góc vào cửa sổ

Những chiếc chuông gió khe khẽ rung lên lanh canh

Và đung đưa phản chiếu những tia nắng long lanh.

Ai đó nói với em về những buổi sáng mát lành

Khi em tỉnh dậy và nhìn qua cửa sổ

Thấy chim hót và con mèo đang hóng gió

Em có thấy luôn giấc mơ mình đang theo quả chuông nhỏ đung đưa.

Ai đó nói với em về cái nóng buổi trưa

Bỗng bất chợt một ngọn gió lùa mát rượi

Và tiếng chuông hay là tiếng giấc mơ đang vẫy gọi

Hãy đến đây cô gái nhỏ trong lành.

Ai đó nói với em về những giấc mơ xanh

Khi em ngủ trong một mùa hạ trắng

Những con ong vẫn bận rộn ngoài nắng

Những con mèo vẫn nằm dài dưới hiên.

Quả chuông gió khổng lồ

Treo giữa mặt hồ trong

Ai đó đang cùng em chèo một chiếc xuồng

Vớt những con cá vàng đang bơi lượn

Và những quả dưa chuột mọng nước đang ngâm dưới hồ.

Quả chuông gió khổng lồ

Đung đưa đung đưa

Và những giấc mơ

Bắt đầu cất cao tiếng hát.

_______________

Hình chụp ở Lễ Hội Mừng Xuân 2010.

Yume Juya

Cách đây nửa tháng, blogger Đông A giới thiệu bộ phim "Mười đêm mộng" (2006) làm theo nguyên tác "Mười đêm mộng" (夢十夜 - Yume Juya) của Soseki Natsume. Mình lân la hỏi han thì cũng được ai đó cho cái link download phim.

Truyện đầu tiên của Soseki mình đọc chính là "Mười đêm mộng" (bản An Nhiên dịch, sẽ dùng để trích dẫn phía sau). Mặc dù tác phẩm làm cho mình biết đến Soseki lại là "Tôi là con mèo" (吾輩は猫である*- Wagahai wa neko dearu) nhưng mình chưa đọc cuốn này bao giờ. Một lần ra Tràng Tiền Hà Nội, phân vân giữa hai cuốn "Tôi là con mèo" và "Truyện Genji" (Genji Monogatari), mình chọn cuốn Genji vì nó rẻ hơn.

Bộ phim làm năm 2006 (theo số ghi trên imdb, nhưng theo wikipedia thì chiếu năm 2007), gần tròn 100 năm (chính xác hơn một tí là khoảng 99 năm) ngày viết Yume Juya (từ 25/7 - 5/8/1908). Blogger Đông A không biết phát hiện ra hay đọc đâu đó một cách lý giải con số 100 này rất hay.

___________________

Tôi hỏi khi nào em lại đến.

-Mặt trời chắc chắn mọc rồi lại lặn. Rồi lại mọc, rồi lại lặn đi. Trong khoảng thời gian mặt trời đỏ đi từ Đông sang Tây, rơi từ Đông sang Tây, anh có chờ được chăng?

Tôi im lặng gật đầu. Nàng như thoát ra khỏi sự tĩnh lặng, nói bằng giọng mạnh mẹ hơn.

-Hãy chờ em một trăm năm.

-...

-Một trăm năm. Hãy ngồi bên mộ em và chờ nhé. Em sẽ đến gặp anh.

(Đêm thứ nhất)

___________________

Bộ phim mở đầu bằng một cuộc trò chuyện của Soseki và một cô gái (có lẽ là cô hầu). Cô gái hỏi về những giấc mơ trong "Mười đêm mộng" của ông, hỏi rằng khi nào nó sẽ được giải đáp. Soseki đáp: chắc một trăm năm nữa. Cô gái: Vậy thì có lẽ em phải tái sinh để chứng kiến việc đó. Soseki chỉ cười nhún vai.

Bộ phim là một chuỗi mười phim nhỏ sau phần mở đầu và cuối cùng là một phần kết thúc. Mười đạo diễn đảm nhiệm mười giấc mơ nhỏ cùng một đạo diễn làm phần mở đầu và kết thúc.

Mười câu chuyện của Soseki là mười câu chuyện siêu thực. Đã là siêu thực thì không thể hiểu được một cách trọn vẹn. Chính vì không thể hiểu được như vậy nên không phải giấc mơ nào cũng để lại ấn tượng. Mình chỉ cảm thấy những giấc mơ số một, ba, bốn, bảy, chín là nằm trong tầm với của mình. (lý giải theo lý thuyết dụng điển của Ngô Tự Lập là những giấc mơ đó như thế nào đó đã có chung một trường nhận thức với ký ức mình, sẽ bàn tới ở bài khác).

Ngôn ngữ của phim thể nào cũng phải khác truyện. Mười giấc mơ được mười đạo diễn khác nhau đảm nhiệm là mười phong cách điện ảnh hoàn toàn khác biệt. Giấc mơ của Soseki thường khá ngắn gọn và hàm súc. Vì thế để chuyển đổi cho trở thành một bộ phim bằng ngôn ngữ điện ảnh, các đạo diễn thường phải mở rộng các tình tiết ra một chút, khiến nhiều giấc mơ khác ít nhiều so với nguyên tác.

Thêm một điều đáng chú ý nữa, nguyên tác là do chính tác giả viết, nên nhiều khi Soseki không muốn bộc lộ hay chỉ bộc lộ gián tiếp những sự kiện của cuộc đời mình, ngay cả khi viết về những giấc mơ. Trong khi đó, những giấc mơ được chuyển đổi thành phim của các đạo diễn khác lại thể hiện khá nhiều khía cạnh của cuộc đời Soseki.

___________________

Giấc mơ thứ nhất được chỉnh sửa nhiều về ánh sáng. Bố cục gói gọn trong một căn nhà nhỏ, dường như là nhà trọ. Cách bài trí phong cảnh ngôi nhà khá đặc biệt khiến nhiều góc quay làm mình hay liên tưởng tới một cái sân khấu, cụ thể hơn là kịch Kobuki hay kịch Noh (nếu là Noh thì còn thiếu cái phông nền nữa thôi). Căn nhà có một chiếc đồng hồ đặc biệt, dường như là dấu chỉ cho thời gian, một chiếc furin (phong linh - chuông gió) như là những điều dễ bị một cơn gió rung động và một cánh cửa mở ra một khung cảnh đặc sệt chất mộng mị: một chiếc đu quay quay chầm chậm kọt kẹt theo thời gian.

Giấc mơ này có khung cảnh trái hẳn với liên tưởng của mình khi đọc. Mình hình dung ra một khung cảnh thoáng đãng hơn, thiên nhiên hơn, cụ thể là một khung cảnh ngoài trời, với vầng dương lướt trên đầu người đàn ông và người phụ nữ đang chết, chứ không phải một khung cảnh tù túng như vậy.

____________________

Phim về giấc mơ thứ ba bị lạm dụng quá nhiều hiệu ứng của phim kinh dị châu Á, điều này khiến mình không thích. Phim kinh dị (gọi toẹt là phim ma) của Nhật và Hàn hay dùng những hình ảnh ghê rợn làm người xem giật mình (ít thôi) và thấy ớn (là chủ yếu). Điều này khác với phim kinh dị của Hollywood, thường dùng hiệu ứng âm nhạc hay tạo không khí bằng việc xây dựng cốt truyện để chủ yếu làm người xem giật mình và ấn tượng chứ không để lại cảm giác ơn ớn cho người xem.

Về giấc mơ thứ ba trong nguyên tác của Soseki: đây là một giấc mơ về tội lỗi ám ảnh. Nó thật sự ám ảnh, với sự khắc họa rõ nét của tác giả đối với bóng tối và sự trĩu nặng.

Giấc mơ thứ ba cho độc giả thêm vài thông tin về những người con của Soseki.

___________________

Giấc mơ thứ tư được khắc họa khá dễ thương và có nhiều hình ảnh đậm chất siêu thực. Khi mình nói đậm chất siêu thực nghĩa là nó được tạo ra cùng kiểu với những bức tranh siêu thực như của Dalí.

Giấc mơ này khá là khác so với nguyên tác. Ở nguyên tác, Soseki chỉ nói về người cha. Ông mơ thấy cha ông vừa uống rượu vừa đi ra bờ sông vừa thổi sáo vừa ve vẩy một chiếc khăn vàng. Ông vừa đi vừa dắt theo một bầy trẻ, vừa nói sẽ biến chiếc khăn thành con rắn. Rồi cứ thế ông đi xuống sông. Soseki nghĩ rằng ông sẽ biến chiếc khăn thành con rắn thật, vẫn đứng chờ bên bãi sậy. Nhưng đứng hoài vẫn không thấy cha quay lên.

Còn trong phim có vẻ như đạo diễn muốn nói về tuổi thơ của Soseki. Ông sinh ra là một đứa con không mong muốn, được cho đi làm con nuôi, và có lẽ hay bị ốm yếu quặt quẹo như trong phim. Phim ngắn về giấc mơ thứ tư thể hiện một Soseki thanh niên trở về một thị trấn nhỏ, hiu hắt, có lẽ nằm ở quá khứ, để tìm kiếm những kí ức của mình về những người bạn lúc nhỏ. Dường như đó là một kí ức về một tai nạn. Cô bạn gái mặc đầm đỏ đã tặng cho Soseki chiếc vỏ ốc khi ông đuổi theo đến tận bờ biển. Nhưng vì Soseki không nghe được tiếng bên trong chiếc vỏ ốc nên ông không thể đi theo cô và các bạn. Họ từ từ đi xuống biển theo tiếng hát và tiếng sáo của một người đàn ông (người nói sẽ biến chiếc khăn thành con rắn) rồi biến mất.

Mình rất thích khung cảnh bên bờ biển. Một bờ biển đậm màu cam, với những chiếc cánh quạt khổng lồ nằm bên bờ biển xoay chầm chậm. Soseki quỳ nhìn về phía biển, rồi một chiếc máy bay lao ầm xuống.

___________________

Giấc mơ thứ sáu được khắc họa khá hay và ấn tượng. Đó là một sự kết hợp giữa trào phúng Nhật, nhạc pop và phim cổ điển, trong khi nguyên tác của Soseki sặc mùi nghiêm túc và truyền thống.

Có thể nói giấc mơ thứ sáu ám chỉ một niềm cảm hứng cao độ thông qua việc miêu tả Unkei (một nhà sư, để lại nhiều tác phẩm nổi tiếng ở Todaiji - Đông Đại Tự) sáng tạo ra tác phẩm điêu khắc của mình.

___________________

Trong nguyên tác, mình không thích nhất là giấc mơ thứ tám. Vì mình chẳng hiểu gì cả. Giấc mơ thứ tám có lẽ là giấc mơ khó dựng phim nhất. Phim về giấc mơ thứ tám cũng vậy, nhiều chi tiết mình không hiểu được.

___________________

Còn trong phim, giấc mơ mình không thích nhất là giấc mơ thứ mười. Theo cảm quan của mình, nó được dựng một cách nhảm nhí và rẻ tiền quá.

Nhưng đó là cảm giác của mình. Tốt hơn hết vẫn là không nên chê bai một sản phẩm trí tuệ của người khác một cách thậm tệ quá.

___________________

Những cảnh cuối của bộ phim trở lại với cô gái ở đầu phim. Cảnh vật bây giờ không phải là thời Minh Trị nữa mà là Tokyo hiện đại. Cô gái mặc một chiếc váy, quấn khăn choàng cổ, cầm cuốn sách (Yume Juya), đứng giữa phố, trời tuyết rơi nhẹ.

"-Một trăm năm ... đã đến rồi ư? ... Hay là lại phải chờ thêm một trăm năm nữa?"

___________________

Lúc này tôi mới bắt đầu nhận ra một trăm năm đã đến rồi.

(Đêm thứ nhất)

___________________

*: ghi tiếng Nhật lòe bịp thiên hạ thôi chứ cóc biết chữ tiếng Nhật nào ngoài chữ A (あ) và chữ No (の).

All the things left

Those fingers

or a gentle breeze

Those blades of grass

or the waving flowers

Those ballads

or those dance moves

started from the dying dawn

till the golden dusk.

Softly I dropped

resembling a flock of sparrow

gathering morning dew on a green meadow.

Too long too long

was the road.

All the things mysterious

I keep in my mind.

All the things left

Still are faraway.

In the dreams,

have there been so many nonsenses.

In those dreams which are perished when the new day is dawning,

has there been so much madness,

have there been so many bombastic speeches,

have there been beams of light twinkling here and there.

- What are you doing here, in this sparkling Paris?

- I am chasing these yellow butterflies.

- Didn't you go so far to this Paris for chasing stuff?

Why not trying some delicious baguette on the hill of Monmartre?

- No. I don't want to become like those Greek columns,

those solid columns supporting the weighty roofs.

Why don't pick those succulent ripe oranges

hanging down from above?

All the things left

Are not these glistenning oranges?

Please come you back when the winds have filled up the sky,

when the clouds have all melted like chocolate heating tenderly on fire.

Organic compounds are combusted.

All things are the rising smoke.

Ashes are not the things left?

I know after the storm

All the things left

Are all silence.

______________

chữ after cuối cùng đọc là ạp-tớ nghe sẽ giống thơ lục bát hơn. :D

tranh Here Comes the Flood - Rob Gonsalves.