Đội gạo lên chùa

Trích Đội gạo lên chùa - Nguyễn Xuân Khánh

Tức giận chồng lên tức giận. Dần dần nó chuyển biến thành sự căm giận hung tàn. Một bên quyết đè bẹp. Một bên quyết chống cự. Lẽ dĩ nhiên cái điều man rợ nhất sẽ phải xảy ra. Nạn nhân có nỗi sợ của mình. Nhưng đao phủ cũng có nỗi sợ của đao phủ. Sợ nhất là con mồi không bị đè bẹp. Bàn tay dù vấy máu nhưng đem lại kết quả, thì chí ít kết quả ấy cũng là sự an ủi, bởi vì nó biện minh cho hành động. Bàn tay vấy máu mà không có kết quả, thì không có sự biện minh. Kẻ giết người, khi ấy sẽ trở thành tên đồ tể. Đao phủ không bao giờ muốn mang tiếng đồ tể. Đó là danh từ hạ đẳng. Đao phủ chỉ thích mang danh sang trọng mà thôi. 

_____________

-...Nó làm người ta đau đớn thì em cũng phải làm cho nó biết thế nào là đau đớn.

- Đâm cho nó một nhát đi cho xong.

Độ nói nhưng hai người chẳng nghe.

Khoan Độ chắp tay ngẩng mặt lên trời, lầm bầm trong miệng. Hai người cưa một cái đầu. Kẻ bị bó giò rú lên như con chó dại sủa trăng. Chiếc thuyền bêu đầu trôi sông dập dềnh trên nước. Ông sư ngửa mặt lên trời ăn mày lòng từ bi của thế gian.

Ôi chao! Thật là phiền muộn! Sự thương xót ở thế gian này có còn sót lại chút nào không? Phải chăng chỉ còn là những tiếng đầu môi chót lưỡi.

Về sau yên hàn, sư huynh Khoan Độ của tôi trở về chùa. Độ không nói nửa lời mà chỉ mong sư phụ tôi dạy cho cách tụng kinh sám hối. Sư phụ nhẹ nhàng bảo rằng:

- Bồ tát cực chẳng đã phải làm những điều ngược ngạo, tuy nhiên lòng Bồ tát phải luôn không mảy may thù hận. Bất ly thế gian nhưng phải siêu vượt thế gian.

_____________

Mọi chuyện được diễn ra theo đúng kịch bản đã định trước. Những ai sẽ ra đấu. Ai tố thế nào. Ai sẽ ngất ra sao. Hầu như dân làng Sọ đều đã biết trước tất cả. Bởi vì anh đội bồi dưỡng cốt cán ra sao, người ta đã rõ trong những cuộc tập dượt đấu trong xóm. Địa chủ đang bị trói giật cánh khuỷu, quỳ giữa đấu trường. Ông già với cái đầu bạc phơ cúi gằm. Người ta xỉ vả, hò hét. Tiếng khóc xen lẫn tiếng hô vang trời dậy đất. Sát khí tỏa ngất trời cao. Những bộ mặt người đỏ rực, phừng phừng lửa hận. Bệnh căm thù lây lan khắp đấu trường. Người ta moi móc ra những thái độ mà có lẽ ông già không có, những thái độ mà chỉ có những bộ óc sưng tấy lên mới có thể tưởng tượng ra được: "Sao mặt lão già cứ câng câng ra thế kia? Nó quen thói ăn trên ngồi trốc, khinh bỉ nông dân. Đến nước này rồi mà lão vẫn thế. Sao không vả vào mặt nó, sao không dìm đầu nó xuống đất đen? Đã đảo địa chủ ngoan cố"...

Lâu rồi tôi mới được nghe kể chuyện lại theo phong cách của ông Xuân Khánh, những câu chuyện, những đời tư dồn dập, ào ào tuôn ra. Phần đầu của cuốn "Đội gạo lên chùa", những câu chuyện phần nhiều không hấp dẫn nếu so với các cuốn "Hồ Quý Ly" và "Mẫu thượng ngàn", nhưng càng về sau, những câu chuyện càng lôi cuốn hơn và mở ra nhiều con mắt, mở ra nhiều cánh cửa.

Vì tôi nhớ Cá đã nói rằng sống trên đời thì nên kể những câu chuyện và nên nghe người khác kể những câu chuyện. Tôi có những người kể chuyện hay của riêng mình, Tezuka, Haruki, Nguyễn Xuân Khánh, Tolkien, và nhiều người khác nữa. Và chuyện của tôi kể, rồi cũng đã và sẽ có người nghe.

Gỗ mun ở quán bột chiên

Chiều nay đi ăn bột chiên ở cái hẻm trên đường Thống Nhất gần trường Phan Tây Hồ với con Quỳnh mừng nó thi xong, cộng với việc ngồi nghe nó than vãn có con nào đổ nước vào làm lem bài thi vẽ màu nước của nó. Đó là cái tiệm bột chiên có cái chú bán bột chiên hài hài, ngoại giao tốt mà đã lâu rồi không ghé vào ăn lại (cũng phải 3 năm rồi) do thằng Đạo la chỗ này bán mắc quá. Cái tiệm bột chiên nằm trong hẻm, ghế ngồi bên dưới mấy tán cây, trong xanh mát mẻ dễ chịu.

Ngoài chuyện con Quỳnh hẹn bốn giờ chiều bốn rưỡi mới tới cộng với việc nó than vãn thì nhìn chung là vui. Chú bán bột chiên tóc muối tiêu vẫn hài như xưa. Lại còn phát hiện có một cuốn "Gỗ mun" của Kapuscinski đang đọc dở nằm trên cái ghế đẩu cạnh bên cạnh, chắc của chú bán bột chiên đọc.

Chuyện phát hiện chú bán bột chiên hài đọc sách Kapuscinski làm mình rất vui. Lần sau sẽ tới chỗ này ăn nữa. Giá vẫn là 13 ngàn một dĩa, không hiểu hồi đó thằng Đạo la mắc là mắc chỗ nào.