Chuyện nhỏ trong thế giới lớn

Trong một ngày rảnh rỗi của tuần thi học kỳ, tôi muốn viết một bài giới thiệu một quyển sách.

Quyển "Chuyện nhỏ trong thế giới lớn" tôi bắt gặp cách đây vài tuần trong nhà sách. Ngay cái bìa đập vào mắt là đã thấy có cảm tình. Nhìn xuống phía dưới, thấy ghi Phương Nam Book và Nhà xuất bản Tri Thức thêm tin tưởng. Thêm một dòng chữ vàng nho nhỏ vắt ngang: "Thật may mắn cho những trẻ em nào được đọc cuốn sách này!" (Wall Street Journal) càng khiến tò mò kích thích tợn. Khi lật sách ra xem thì hóa ra đây là một quyển sách lịch sử, một quyển sách về lịch sử thế giới, nhưng không phải theo lối sách giáo khoa mà là một quyển sách kể chuyện, với từng chương kèm theo hình vẽ minh họa đẹp mắt ở đầu mỗi chương.

"Chuyện nhỏ trong thế giới lớn" (Eine kurze Weltgeschichte für junge Leser) - dịch thô là "Lược sử thế giới cho bạn đọc nhỏ tuổi" của E.H.Gombrich - cũng là tác giả của cuốn The story of Art nổi tiếng (mặc dầu mình không biết cuốn này trước đó) - là một quyển sách nhỏ, đẹp và hay ho. Trước tình hình cần phải phổ cập kiến thức lịch sử thế giới cho thằng em 13 tuổi ở nhà, tôi không ngần ngại mà mua ngay một quyển. Rồi lại tiện tay vớ thêm một quyển nữa cho bé Xíu - 5 tuổi - để dành sau này em đọc. Hy vọng quyển sách nhỏ sẽ đem lại cho cả hai - một đứa 13 tuổi và một đứa 5 tuổi - nhiều điều lớn lao.

Quyển sách lịch sử của Gombrich bắt nguồn từ lời hứa hẹn với một người bạn trong ngành xuất bản năm ông 25 tuổi. Khi được gợi ý dịch một quyển sách lịch sử cho trẻ em từ tiếng Anh sang tiếng Đức, ông đọc thử và không có ấn tượng gì với quyển sách đó cả. Ông bảo với người bạn ông có thề viết một quyển khác thú vị hơn. Một năm sau, năm 1936, quyển sách được xuất bản lần đầu ở Đức. Cuốn sách được chào đón nồng nhiệt và dịch ra vài thứ tiếng khác. Sau đó, chính quyền Quốc xã không cho xuất bản quyển sách này vì lý do nó "hòa bình" quá.

Quyển sách lịch sử tôi cầm trên tay, đọc rất nhẹ nhàng với người kể chuyện xưng tôi và gọi người đọc là em. Dĩ nhiên với tác giả là một người Đức, đối tượng đọc cũng là trẻ em châu Âu nên phương nhìn của quyển sách cũng là từ phía Tây. Thế nhưng, quyển sách nhỏ của Gombrich  có phổ khá rộng, đã mở sang đến lịch sử của phương Đông với những câu chuyện về Đức Phật, về Khổng Tử, về Trung Hoa, dĩ nhiên là vẫn bằng văn phong của một người phương Tây. Quyển sách bắt đầu từ lời giải thích, "lịch sử" là thế nào, rồi đến thời tiền sử của những người Neandethal, rồi lần mò sang nền văn minh Ai Cập, Lưỡng Hà, Do Thái, Hy Lạp rồi sang Ấn Độ với câu chuyện về Đức Phật, sang Trung Quốc với Khổng Tử và đá một tí sang Lão Tử, rồi lại trở về Maccedonia với cuộc chinh phục của Alexander Đại đế, sau đó là thành Rome lên ngôi, rồi đến Chúa Jesus, tiếp theo là thời Trung Cổ đen tối với những nhà vua và những hiệp sĩ, rồi những thị dân ra đời nối tiếp theo sau là thời Phục Hưng, chủ nghĩa tư bản hình thành, những cuộc chiến trong nhà thờ, cách mạng Anh, thời kỳ Khai Sáng rồi tới cách mạng Pháp, Napoléon, sau đó là cuộc cách mạng công nghiệp rồi Marx đến như những gì phải đến, chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra, rồi hai mươi năm sau là cuộc chiến lần thứ hai, quyển sách từ từ khép lại với nước Đức thất trận, thế giới chia làm hai phe rồi những căng thẳng leo thang rồi từ từ xuống thang bởi sự sụp đổ của Liên Xô và kết thúc bằng sự kiện nước Đức được thống nhất.

Cuốn sách này không dành cho tôi, tôi mua nó cho những đứa em. Lúc 13 tuổi, tôi không có quyển sách này, nhưng tôi đã đọc những thứ khác. Gì thì gì, những kiến thức luôn luôn là như vậy, không cách này thì nó cũng tìm cách khác để chui vào đầu ta nếu như ta chủ động đi tìm nó.

Thế nhưng, đọc quyển sách này, đối với tôi cũng là một niềm vui, tôi vẫn còn nhiều điều chưa biết và hiểu biết thêm cũng là một niềm vui. Lời văn nhẹ nhàng, dễ chịu và trong sáng thực sự là một nguồn giải trí lành mạnh.