Quả lê

Yann Martel (Beatrice and Virgil)


QH dịch

Ai mang theo một con dao và một quả lê sẽ không bao giờ sợ hãi bóng tối.

(Virgil và Beatrice đang ngồi dưới gốc cây.
Chúng lặng nhìn một cách trống rỗng.
Im lặng)
Virgil(V): Ước gì tớ có một quả lê.
Beatrice(B): Quả lê hả?
V: Ừ, một quả chín và thật mọng nước.
(Ngưng lại)
B: Tớ chưa từng có một quả lê bao giờ.
V: Gì, thật à?
B: Thật ra tớ còn không nghĩ tớ từng nhìn thấy một quả lê nào.
V: Làm sao mà thế được. Lê đầy ra thế kia.
B: Bố mẹ tớ toàn ăn táo và cà rốt. Tớ đồ rằng hai người không khoái lê lắm.
V: Nhưng lê ngon lắm! Xem nào, tớ cá là thế nào cũng phải có một cây lê ở đâu đây. (nó nhìn quanh.)
B: Tả tớ nghe xem. Quả lê trông thế nào?
V (ngồi xuống): Để thử xem. Nào... Bắt đầu thế này nhé, quả lê có hình dạng tuyệt lắm. Quả lê tròn này, phình to ở phần đáy nhưng hẹp lại về phía đỉnh.

B: Như quả bầu ấy à?
V: Quả bầu? Cậu biết quả bầu mà không biết quả lê hả? Hay thật! Thôi, sao cũng được, quả lê còn bé quả bầu con cơ và trông thích mắt hơn. Quả lê nó đối xứng, nhưng hẹp và gọn, phần nửa trên đứng thẳng và canh ngay chính giữa phần nửa dưới. Cậu hình dung ra chứ?
B: Chắc là hình dung được rồi.
V: Giờ đến với phần nửa dưới nhé. Cậu có tưởng tượng trong đầu một loại quả tròn và to được không?
B: Như quả táo ấy à?
V: Không hẳn vậy. Nếu cậu tưởng tượng ra quả táo trong đầu, cậu sẽ thấy cái phần phình to nhất của nó nằm ở hoặc là phần giữa hoặc là phần ba ở trên, đúng không?
B: Đúng rồi. Còn quả lê không thế à?
V: Không, đề hình dung ra quả lê, cậu phải hình dung quả táo mà phần to nhất của nó nằm ở phần ba phía dưới.
B: Rồi, tớ cảm nhận được.
V: Nhưng đừng so sánh quá đà như vậy. Phần đáy quả lê không giống phần đáy quả táo.
B: Không giống hả?
V: Không. Phần lớn quả táo đứng trên cái phần trông giống như cái mông, gọi như vậy đi, là bốn hay năm cái đế tròn tròn giữ cho nó không đổ nhào xuống. Lên trên mấy cái phần mông đó, có một cái lỗ, cứ gọi là hậu môn của quả táo đi, nếu coi quả táo là một cái con gì đấy.

B: Tớ có thể hình dung chính xác những gì cậu nói trong đầu.
V: Còn quả lê thì không như thế. Quả lê không có mông, đáy nó tròn.
B: Thế làm sao nó đứng?
V: Nó không cần đứng, nó treo trên cây hay nằm nghiêng một bên.
B: Nó vụng về cứ như quả trứng ấy nhỉ.
V: Còn vài điểm nữa về phần đáy quả lê: hầu hết các quả lê không có đường khía dọc như quả táo. Phần lớn các quả lê có đáy mịn, tròn và bằng.
B: Thích nhỉ!
V: Thật thế đấy! Giờ đi lên phía bắc xích đạo của quả lê nhé.
B: Tớ đang theo cậu đây.
V: Tớ sẽ nói về cái phần hẹp của quả lê.
B: Tớ chưa hình dung ra. Quả lê có tụ lại ở một điểm không? Nó có trông giống hình nón không?
V: Không. Tưởng tượng ra cái đỉnh của quả chuối nhé.
B: Đỉnh nào?
V: Cái đỉnh ở phần đuôi quả chuối ấy. Cái phần cậu cầm để ăn ấy.
B: Cậu nói loại chuối nào? Có cả trăm loại ấy chứ.
V: Thật à?
B: Ừ. Vài loại nhỏ như ngón tay, vài loại thì như cái chùy. Hình dạng cũng biến thiên đủ kiểu cũng như vị từng loại.
V: Tớ đang nói về cái loại thông thường, màu vàng, ăn ngon.
B: Loại chuối thường gặp, ừm, M.sapientum. Cậu nên gọi là cái loại chuối Gros Michel.

V: Cậu làm tớ ấn tượng đấy.
B: Tớ biết cũng kha khá về chuối mà.
V: Cậu rành hơn cả một con khỉ (chú thích tí, Virgil là con khỉ, Beatrice là con lừa). Giờ hình dung ra đỉnh của quả chuối nhé, rồi đặt nó lên đỉnh quả táo, rồi xem xét sự khác biệt giữa quả táo và quả lê tớ vừa miêu tả.
B: Cậu ghép thú vị thật.
V: Rồi, giờ thì làm cho các đường nét mềm mại hơn, để cho quả chuối hòa làm một với quả táo nào. Cậu tưởng tượng ra chưa?
B: Rồi.
V: Một chi tiết cuối. Tại cái đỉnh trên cùng của cái quả táo-chuối này, đặt vào một cái cuống thật xù xì, như một cái thân cây luôn. Thế là cậu đã có một hình dung gần đúng về quả lê đấy.
B: Quả lê nghe đẹp nhỉ.
V: Ừ, nó rất đẹp. Về màu sắc, quả lê có màu vàng với chấm đen.
B: Như quả chuối á.
V: Không, không phải. Quả lê không vàng chóe như thế, nó màu xỉn xỉn, mờ mờ. Màu vàng đó là màu vàng nhạt nhạt, tai tái, gần chuyển sang màu be, nhưng không sang màu kem, gần giống như tô màu nước lên vậy. Còn các cái chấm thì có khi màu nâu nữa.
B: Các chấm phân bố thế nào?
V: Không giống chấm trên người con báo đâu. Nó giống như các bóng râm hơn là những cái chấm, phụ thuộc vào độ già của quả. Thêm nữa, quả lê chín rất dễ bị thâm, vì thế cần bảo quản cẩn thận.
B: Ờ, quả nào chả thế.
V: Giờ đến vỏ quả lê. Nó rất ư kì dị, khó mô tả lắm. Tớ với cậu vừa nói về quả táo và quả chuối.
B: Ừ.
V: Hai cái thứ đó có vỏ láng và trơn.
B: Đúng thế thật.
V: Quả lê không có vỏ láng và trơn.
B: Thật à?
V: Ừ, quả lê có vỏ sần sùi.
B: Như quả bơ à?
V: Không, nhưng vì cậu nhắc tới quả bơ, quả lê có dạng giống giống quả bơ đấy, có điều đáy quả lê thường phình ra.
B: Đỉnh thế!
V: Và quả lê teo lại ở phần trên hơn là quả bơ. Nhưng mà dù sao, hai quả này cũng giông giống nhau.
B: Tớ hình dung ra rồi.
V: Nhưng cậu không thể so sánh vỏ quả. Vỏ quả bơ có nhiều mụn như con cóc ấy. Nó trông như là cái quả bị bệnh phong. Quả lê thì khác ở độ nhám của vỏ quả, rất thanh nhã và chạm vào rất thích. Nếu cậu phóng đại lên được một trăm lần tiếng ngón tay miết lên quả lê khô, cậu có biết nó nghe thế nào không?

B: Thế nào?

V: Nó nghe như là tiếng cái đầu kim cương của máy hát đặt vào khe rãnh của cái đĩa hát. Cái tiếng tách tách nhảy múa ấy đấy, như là tiếng lách tách của một ngọn lửa sáng nhất và khô ấm nhất.

B: Quả lê quả là loại quả đẹp nhất trái đất!

V: Đúng thế đúng thế! Vỏ quả lê là thế đấy!

B: Ăn vỏ quả lê được không?

V: Dĩ nhiên được, nó không xôm xốp như vỏ quả cam. Vỏ quả lê vô cùng mềm mại khi chín.

B: Vị quả lê thế nào cậu?

V: Khoan, cậu phải ngửi trước. Một quả lê chín thở ra một làn hương rất thoang thoảng và phảng phất, quyền năng của nó nằm trong ấn tượng nhẹ nhàng để lại trên khứu giác. Cậu có tưởng tượng ra được mùi nhục đậu khấu và mùi quế không?

B: Được.

V: Mùi quả lê có tác động lên tâm hồn y như các mùi thơm thảo mộc đó. Tâm hồn bị bao vây, như bị bỏ bùa, và một ngàn lẻ một ký ức và liên tưởng sẽ trào lên khi tâm hồn đào sâu xuống để cố hiểu lấy cái sức quyến rũ của thứ mùi hương cám dỗ này - nhưng cậu chẳng bao giờ hiểu được.

B: Còn vị của nó thế nào? Tớ không chờ được nữa.

V: Quả lê chín sẽ có nước ngọt tràn ra.

B: Nghe thấy ngon quá.

V: Bổ quả lê ra thì cậu sẽ thấy nó có một thứ thịt quả trắng sáng rực. Nó phát sáng lên vì ánh sáng tự bên trong nó. Ai mang theo một con dao và một quả lê sẽ không bao giờ sợ hãi bóng tối. 

B: Tớ nhất định phải có một quả.

V: Độ chắc của quả lê cũng là một phần khó nói thành lời. Có khi quả lê khá giòn.

B: Như táo à?

V: Không, không giống quả táo đâu. Quả táo chống lại bị người ta ăn. Quả táo không bị ăn, nó bị chinh phục. Còn sự giòn của quả lê thì mời gọi và mỏng manh hơn. Ăn một quả lê giống như là ... hôn vậy.

B: Trời ơi, nghe thú vị quá!

V: Thịt quả lê khá sạn. Nhưng nó tan ra trong miệng.

B: Điều như vậy mà cũng có thể ư?

V: Tất cả lê đều thế. Đó là về hình dạng, cảm giác, mùi hương và độ chắc của quả. Tớ còn chưa nói về vị quả lê với cậu.

B: Trời ơi!

V: Vị của quả lê ngon sẽ như thế này khi cậu ăn, khi răng cậu ngập trong niềm hạnh phúc, nó trở thành hoạt động chính yếu chiếm lĩnh tất cả mọi thứ còn lại. Cậu chẳng muốn làm gì khác ngoài ăn quả lê của cậu hết. Cậu sẽ muốn ngồi hơn là đứng. Cậu sẽ muốn ở một mình hơn là với bạn bè. Cậu sẽ muốn có lặng im hơn là có âm nhạc. Tất cả mọi giác quan của cậu ngừng hoạt động, trừ vị giác. Cậu không còn thấy gì nữa, không còn nghe gì nữa, không còn cảm gì nữa - hoặc là tất cả dồn sức vào việc giúp cậu nhận thức được vị ngon thần thánh trong quả lê của cậu.

B: Nhưng thật sự thì vị của nó thế nào?

V: Quả lê có vị như, nó có vị như ... (nó vật lộn một hồi rồi nhún vai). Tớ không biết. Tớ không biết diễn tả bằng lời thế nào. Quả lê có vị như nó vậy.

B (buồn): Tớ ước gì cậu có một quả.

V: Và nếu tớ có một quả, tớ sẽ tặng cho cậu.

(Im lặng)